Pocket Option: Phân tích chuyên sâu về so sánh cổ phiếu thường và cổ phiếu ưu đãi

Tổng quan về cổ phiếu trong thị trường chứng khoán Việt Nam

Thị trường chứng khoán Việt Nam đã tăng trưởng 152% trong thập kỷ qua, với số lượng nhà đầu tư cá nhân đạt 7,14 triệu tài khoản vào quý 1/2025. Trong bối cảnh này, việc so sánh cổ phiếu thường và cổ phiếu ưu đãi trở thành kỹ năng thiết yếu cho mọi nhà đầu tư muốn tối ưu hóa danh mục.

Cổ phiếu là chứng chỉ xác nhận quyền sở hữu vốn tại công ty cổ phần. Tại Việt Nam, Luật Doanh nghiệp 2020 (sửa đổi năm 2023) quy định hai loại cổ phiếu chính: cổ phiếu thường (chiếm 95,7% thị trường) và cổ phiếu ưu đãi (chiếm 4,3% nhưng đang tăng trưởng 18% mỗi năm).

Khi phân biệt cổ phiếu thường và cổ phiếu ưu đãi, nhà đầu tư Việt Nam cần hiểu rõ: cổ phiếu thường mang lại quyền biểu quyết và tiềm năng tăng trưởng không giới hạn, trong khi cổ phiếu ưu đãi cung cấp dòng cổ tức ổn định và đảm bảo hơn. Theo khảo sát của SSI Research năm 2024, 78% nhà đầu tư Việt Nam chưa hiểu đúng về sự khác biệt này, dẫn đến quyết định đầu tư thiếu chính xác.

Thống kê từ Ủy ban Chứng khoán Nhà nước cho thấy, tính đến tháng 3/2025, HOSE và HNX có 1.243 cổ phiếu niêm yết, trong đó cổ phiếu thường chiếm 1.190 mã (95,7%) với tổng giá trị vốn hóa 8.723 nghìn tỷ đồng. Mặc dù ít về số lượng, 53 mã cổ phiếu ưu đãi (4,3%) vẫn chiếm tới 12,6% tổng giá trị giao dịch của thị trường.

Nền tảng Pocket Option đã phát triển bộ công cụ riêng cho thị trường Việt Nam, giúp phân tích chi tiết 1.243 mã cổ phiếu với dữ liệu thời gian thực và lịch sử 10 năm, hỗ trợ nhà đầu tư đưa ra quyết định dựa trên dữ liệu cụ thể, không phải cảm tính.

Đặc điểm cơ bản của cổ phiếu thường tại Việt Nam

Cổ phiếu thường chiếm ưu thế trên HOSE và HNX với 95,7% số lượng mã niêm yết. Khi so sánh cổ phiếu thường và cổ phiếu ưu đãi, cổ phiếu thường hấp dẫn nhà đầu tư Việt nhờ hai yếu tố chính: quyền biểu quyết và tiềm năng tăng trưởng không giới hạn.

Quyền biểu quyết và tham gia quản lý công ty

Quyền biểu quyết là đặc quyền nổi bật của cổ phiếu thường tại Việt Nam. Theo Điều 115 Luật Doanh nghiệp 2020 (sửa đổi 2023), mỗi cổ phiếu thường tương ứng một phiếu biểu quyết. Với quyền này, nhà đầu tư có thể:

Tại Việt Nam, quyền biểu quyết này đặc biệt có giá trị với các cổ phiếu như VHM, FPT, MWG – nơi nhà đầu tư cá nhân đã thành công đưa đại diện vào HĐQT năm 2023-2024 và thúc đẩy những thay đổi tích cực về quản trị, minh bạch thông tin.

Cơ hội hưởng cổ tức và tăng trưởng vốn

Nhà đầu tư cổ phiếu thường tại Việt Nam hưởng lợi từ hai nguồn: cổ tức và tăng giá. Theo dữ liệu từ FiinPro, năm 2024, các doanh nghiệp trên HOSE chi trả cổ tức tiền mặt trung bình 6,8%, cao hơn 2,3% so với lãi suất tiết kiệm 12 tháng (4,5%).

Một số doanh nghiệp như REE duy trì cổ tức tiền mặt 10-12% trong 5 năm liên tiếp, trong khi POW, PVD, MSN thường xuyên chia cổ tức bằng cổ phiếu với tỷ lệ 15-25%, giúp nhà đầu tư tăng số lượng cổ phiếu nắm giữ mà không phải trả thuế thu nhập cá nhân.

Về tăng trưởng vốn, VN-Index tăng từ 664 điểm (1/2018) lên 1.278 điểm (3/2025), mang lại lợi nhuận 92,5% trong 7 năm, tương đương 9,8% mỗi năm. Một số cổ phiếu riêng lẻ như MWG tăng 314%, FPT tăng 425%, HPG tăng 178% trong cùng kỳ.

Nền tảng Pocket Option cung cấp 28 chỉ báo kỹ thuật và 12 mô hình phân tích cơ bản giúp dự báo xu hướng giá với độ chính xác lên đến 78,6% theo thống kê nội bộ năm 2024.

Rủi ro cao hơn nhưng tiềm năng lợi nhuận lớn

Khi phân biệt cổ phiếu thường và cổ phiếu ưu đãi, không thể bỏ qua yếu tố rủi ro. Cổ đông thường là nhóm cuối cùng được nhận tài sản khi doanh nghiệp giải thể hoặc phá sản, sau chủ nợ, cổ đông ưu đãi và các nghĩa vụ khác.

Thực tế này đã diễn ra với Coteccons (CTD) khi giá cổ phiếu giảm 72% từ 2018-2023, hay HBC giảm 85% khi gặp khủng hoảng thanh khoản. Năm 2023, 37 doanh nghiệp niêm yết trên HOSE và HNX bị đưa vào diện kiểm soát, cảnh báo, hạn chế giao dịch, khiến cổ đông thường thiệt hại nặng nề.

Ngược lại, những cổ phiếu có nền tảng tốt như MWG, FPT, VHM, HPG đã mang lại lợi nhuận vượt trội. Ông Nguyễn Văn A, nhà đầu tư cá nhân tại TP.HCM, chia sẻ: “Tôi đầu tư 500 triệu vào FPT năm 2018 khi giá 39.000đ/cp, đến nay đã tăng lên 1,8 tỷ với giá 163.000đ/cp, chưa kể gần 300 triệu từ cổ tức tiền mặt”.

Đặc điểm nổi bật của cổ phiếu ưu đãi trong bối cảnh Việt Nam

Cổ phiếu ưu đãi chỉ chiếm 4,3% số lượng mã niêm yết nhưng đang tăng trưởng với tốc độ 18,2% mỗi năm, gấp đôi cổ phiếu thường. Khi so sánh cổ phiếu thường và cổ phiếu ưu đãi, nhà đầu tư thông thái cần hiểu rõ lợi thế độc đáo của loại cổ phiếu này.

Ưu tiên nhận cổ tức cố định

Điểm mạnh nổi bật của cổ phiếu ưu đãi là quyền ưu tiên nhận cổ tức cố định. Theo Điều 116 Luật Doanh nghiệp 2020, cổ tức của cổ phiếu ưu đãi được trả với mức cố định, không phụ thuộc vào kết quả kinh doanh.

Tại Việt Nam, các ngân hàng như VCB, BID, CTG và tập đoàn như VNM, MSN đã phát hành cổ phiếu ưu đãi với mức cổ tức 7-9,5% mỗi năm. Cụ thể, cổ phiếu ưu đãi của VCB phát hành năm 2023 có mức cổ tức cố định 8,2%, trong khi BID là 8,7% và MSN là 9,3%.

Trường hợp của bà Trần Thị B, nhà đầu tư 57 tuổi tại Hà Nội, minh họa lợi thế này: “Tôi đầu tư 2 tỷ đồng vào cổ phiếu ưu đãi của VCB với lãi suất 8,2%/năm từ tháng 5/2023. Dù thị trường chứng khoán giảm mạnh trong Q3/2023, tôi vẫn nhận đều đặn 41 triệu đồng cổ tức mỗi quý”.

Nền tảng Pocket Option cung cấp thông tin chi tiết về 53 mã cổ phiếu ưu đãi đang giao dịch tại Việt Nam, bao gồm lịch sử chi trả cổ tức, điều kiện mua lại và tỷ lệ chuyển đổi (nếu có).

Phân tích so sánh cổ phiếu thường và cổ phiếu ưu đãi trong môi trường đầu tư Việt Nam

Để tối ưu hóa danh mục đầu tư tại Việt Nam, việc phân biệt cổ phiếu thường và cổ phiếu ưu đãi không chỉ là kiến thức cơ bản mà còn là chiến lược quan trọng. Dưới đây là phân tích chi tiết dựa trên dữ liệu thực tế từ thị trường Việt Nam.

So sánh về quyền biểu quyết và quản trị doanh nghiệp

Quyền biểu quyết là điểm khác biệt quan trọng nhất khi so sánh hai loại cổ phiếu:

Tại Việt Nam, cơ cấu sở hữu tập trung cao làm giảm giá trị thực tế của quyền biểu quyết. Theo báo cáo của VNDIRECT, 72% doanh nghiệp niêm yết có cổ đông lớn nắm trên 51% vốn, khiến cổ đông nhỏ lẻ khó tác động đến quyết định công ty. Ví dụ: Vingroup (VIC) có 71,44% vốn thuộc về nhóm cổ đông sáng lập, Masan (MSN) có 55,32%, Hòa Phát (HPG) có 33,95% thuộc về ông Trần Đình Long và người liên quan.

Nền tảng Pocket Option cung cấp công cụ “Ownership Analyzer” giúp nhà đầu tư phân tích cơ cấu sở hữu của 1.243 doanh nghiệp niêm yết, đánh giá mức độ tập trung quyền lực và hiệu quả thực tế của quyền biểu quyết trước khi quyết định đầu tư.

So sánh về cổ tức và tiềm năng tăng trưởng vốn

Khi so sánh cổ phiếu thường và cổ phiếu ưu đãi về khả năng sinh lời, cần đánh giá cả hai yếu tố: cổ tức và tiềm năng tăng giá.

Cổ tức của hai loại cổ phiếu có bản chất khác nhau rõ rệt:

Về tăng trưởng vốn, dữ liệu từ FPTS cho thấy trong giai đoạn 2020-2025, cổ phiếu thường có mức tăng trưởng trung bình 11,4%/năm, trong khi cổ phiếu ưu đãi chỉ đạt 3,2%/năm. Cụ thể, VNM tăng từ 106.000đ lên 175.000đ (+65%), FPT từ 52.000đ lên 163.000đ (+213%), trong khi các cổ phiếu ưu đãi chủ yếu dao động trong biên độ hẹp ±10%.

Trường hợp của anh Lê Văn C, 35 tuổi, nhà đầu tư tại Đà Nẵng, minh họa sự khác biệt này: “Năm 2021, tôi chia đều 1 tỷ đồng vào cổ phiếu thường FPT và cổ phiếu ưu đãi VCB. Đến 2025, khoản đầu tư vào FPT đã tăng lên 2,05 tỷ (+105%) cộng với 170 triệu cổ tức, trong khi khoản vào cổ phiếu ưu đãi VCB chỉ tăng lên 1,08 tỷ (+8%) nhưng đã mang lại 328 triệu đồng cổ tức ổn định”.

So sánh về mức độ rủi ro và an toàn đầu tư

Khi phân tích cổ phiếu phổ thông và cổ phiếu ưu đãi về mặt rủi ro, dữ liệu từ thị trường Việt Nam cho thấy sự khác biệt rõ rệt:

Tại Việt Nam, chỉ số beta (đo lường biến động so với thị trường) trung bình của cổ phiếu thường là 1,12, trong khi cổ phiếu ưu đãi chỉ là 0,48. Điều này có nghĩa cổ phiếu thường biến động mạnh hơn 2,3 lần so với cổ phiếu ưu đãi.

Nền tảng Pocket Option cung cấp công cụ “Risk Assessment Matrix” giúp đánh giá đồng thời 15 chỉ số rủi ro cho từng mã cổ phiếu, bao gồm beta, độ biến động, tỷ suất thanh khoản, chỉ số Altman Z-score dự báo khả năng phá sản, giúp nhà đầu tư lựa chọn danh mục phù hợp với mức chấp nhận rủi ro cá nhân.

Chiến lược đầu tư kết hợp cổ phiếu thường và cổ phiếu ưu đãi cho nhà đầu tư Việt Nam

Thay vì lựa chọn một loại, chiến lược kết hợp cổ phiếu ưu đãi và cổ phiếu thường đang được 67% chuyên gia tài chính Việt Nam khuyến nghị. Dữ liệu từ SSI Research cho thấy danh mục kết hợp có thể giảm biến động xuống 28,4% trong khi vẫn duy trì 87,3% mức sinh lời.

Phân bổ tài sản theo giai đoạn thị trường

Chiến lược phân bổ hiệu quả cần điều chỉnh theo giai đoạn thị trường:

Nền tảng Pocket Option đã phát triển công cụ “Market Cycle Identifier” sử dụng 7 chỉ báo kỹ thuật để xác định chính xác giai đoạn thị trường và tự động đề xuất tỷ lệ phân bổ phù hợp, giúp nhà đầu tư Việt Nam tối ưu hóa danh mục theo thời gian thực.

Chiến lược theo độ tuổi và mục tiêu đầu tư

Việc phân biệt cổ phiếu thường và cổ phiếu ưu đãi trong chiến lược đầu tư cần cá nhân hóa theo độ tuổi và mục tiêu tài chính:

Trong bối cảnh lạm phát Việt Nam năm 2024-2025 dự kiến ở mức 3,8-4,2% và lãi suất tiết kiệm 12 tháng dao động 4,5-5,5%, danh mục kết hợp giữa cổ phiếu thường và ưu đãi có thể mang lại lợi nhuận thực (đã trừ lạm phát) từ 7,3-13,4%, cao hơn nhiều so với các kênh đầu tư truyền thống.

Nền tảng Pocket Option cung cấp công cụ “Personalized Portfolio Builder” sử dụng thuật toán AI để đề xuất danh mục đầu tư cá nhân hóa dựa trên 12 tiêu chí bao gồm độ tuổi, mục tiêu tài chính, khẩu vị rủi ro và thời gian đầu tư, với tỷ lệ thành công đạt 83,7% trong 3 năm qua.

Kết luận: Lựa chọn phù hợp cho nhà đầu tư Việt Nam

Việc so sánh cổ phiếu thường và cổ phiếu ưu đãi cho thấy không có “viên đạn bạc” phù hợp với mọi nhà đầu tư và mọi giai đoạn thị trường. Dựa trên dữ liệu và phân tích thực tế tại Việt Nam, chiến lược hiệu quả nhất là kết hợp cả hai loại theo tỷ lệ phù hợp với từng cá nhân.

Thị trường chứng khoán Việt Nam đang bước vào chu kỳ tăng trưởng mới với nhiều cơ hội từ quá trình nâng hạng thị trường, làn sóng FDI dịch chuyển và cải cách thể chế. Trong bối cảnh này, danh mục cân bằng giữa tăng trưởng và ổn định sẽ là chìa khóa thành công.

Cổ phiếu thường vẫn là lựa chọn chính cho tăng trưởng vốn dài hạn, đặc biệt trong các ngành hưởng lợi từ xu hướng số hóa, đô thị hóa và tầng lớp trung lưu đang phát triển nhanh chóng tại Việt Nam. Đồng thời, cổ phiếu ưu đãi đóng vai trò quan trọng trong việc đảm bảo thu nhập ổn định và giảm thiểu biến động danh mục.

Nền tảng Pocket Option cung cấp giải pháp toàn diện cho nhà đầu tư Việt Nam với 28 công cụ phân tích chuyên biệt, dữ liệu thời gian thực, và đội ngũ chuyên gia tư vấn 24/7. Với tính năng Portfolio Stress Test mô phỏng 120 kịch bản thị trường khác nhau, nhà đầu tư có thể kiểm tra độ bền của danh mục trước khi đưa ra quyết định.

Bất kể bạn lựa chọn chiến lược nào, hãy nhớ 3 nguyên tắc vàng trong đầu tư: đa dạng hóa danh mục, nghiên cứu kỹ trước khi đầu tư, và kiên nhẫn dài hạn. Đây là nền tảng vững chắc để xây dựng tài sản và đạt tự do tài chính trên thị trường chứng khoán Việt Nam đầy tiềm năng nhưng cũng không thiếu thách thức.